…of Hoe in Europa de Pandemie met muziek & verhaal werd bezworen
Europa heeft in het verleden vele pandemieën gekend. De pest, ook wel “Zwarte Dood” genoemd, is de bekendste veroorzaker. Gelukkig is deze ziekte door verbeterde hygiëne vrijwel uitgebannen, maar zijn er nieuwe ziektes ontstaan zoals de cholera, de Spaanse griep en nu Covid-19. Muziek heeft een grote rol gespeeld bij het dragelijker maken van de angst en de onzekerheid en dat muziek daar ook in deze tijd toe in staat is, bewijst Accademia Amsterdam met dit project.
Pestis Mediolanensis
Centraal staat het werk van Marc-Antoine Charpentier (1643—1704) “Pestis Mediolanensis” ofwel de Pest van Milaan. Dit motet voor solisten en klein ensemble bezingt de goede daden van de bisschop van Milaan tijdens een uitbraak van de builenpest in de late 16e eeuw. We zouden het aanzien van de bisschop kunnen vergelijken met dat van premier Rutte of de virologen van het RIVM. Het werk beschrijft de ellende maar ook de dankbaarheid voor het verdwijnen van de ziekte. De hemelse klanken geven de luisteraar hoop en vredig perspectief. Accademia Amsterdam laat dit werk voorafgaan door een “De Profundis”, een wanhoopsroep om hulp en wijsheid. De hoop en de dankbaarheid worden bejubeld in Charpentiers bekende “Te Deum”, waarmee het programma wordt afgesloten. Iedereen kent het openingsdeel, omdat het gebruikt wordt als tune van het Euro-songfestival. Accademia Amsterdam heeft het centrale werk “Pestis Mediolanensis” ook gekozen vanwege de analogie met de huidige pandemie, die in Europa óók ontstaan is in Italië, rond Milaan.
De kracht van de jeugd
Decamerone
Om de actualiteit en een jongere doelgroep meer bij het project te betrekken, gebruikt Accademia Amsterdam citaten en geprojecteerde afbeeldingen uit de “Decamerone” van de 14e-eeuwse Italiaan Giovanni Boccaccio. De verzameling bestaat uit honderd novellen, verteld door een groep jongeren tijdens een veertien dagen durend verblijf op een buitenplaats, op de vlucht voor de pest, die in de inleiding beeldend beschreven wordt. De “Decamerone” is beroemd om de pittige humor en spot met de geestelijkheid en de gezagdragers en om enkele licht erotische verhalen.
Jong talent
Naast een concertprogramma voor geïnteresseerd publiek, richt dit project zich op jongeren (bovenbouw middelbare school), waarbij het programma ingekort en aangepast is. De leerlingen doen actief mee bij bijvoorbeeld het bekende openingsdeel van het “Te Deum” en bereiden verhaalfragmenten voor uit de “Decamerone” in de literatuur- of geschiedenisles. Hierdoor laten we deze specifieke doelgroep kennis laten maken met cultuur en met muziek en literatuur in het bijzonder.
Accademia Amsterdam daagt jongeren in drie verschillende leeftijdscategorieën (tot 12 jaar, 12 tot 18 jaar en 18 tot 30 jaar) uit om hun eigen “Decamerone-vlog” te maken en in te sturen. Het moet een verhaal van maximaal drie minuten zijn, over hoe zij de lockdown hebben ervaren of doorgebracht, of deze nu een dramatische of een vrolijke toon heeft. De makers kunnen vrij kiezen hoe ze de verhalen op video vastleggen: voorgedragen, geacteerd, al rappend of gezongen; alleen of met vrienden. De ingezonden video's worden beoordeeld door een deskundige jury, bestaand uit verhalenverteller Gottfrid van Eck, een musicus van Accademia Amsterdam en een externe deskundige. Van de drie winnaars van deze vlog-wedstrijd zullen hun video's op groot scherm aan het publiek getoond worden tijdens de voorstelling van Accademia Amsterdam. Alle ingezonden video’s zullen te bekijken zijn op het YouTube-kanaal van Accademia Amsterdam.
Getalenteerde jonge zangers krijgen met dit project de kans hun artistieke talent verder te ontwikkelen. Degenen die via audities worden geselecteerd, krijgen een kans met de stijl kennis te maken en podiumervaring op te doen onder leiding van de beroemde en ervaren solisten. Deelname betekent een boost voor hun carrière en curriculum.
Uitvoering
Corona
Juist bij een project met een dergelijke kamerbezetting kan goed rekening worden gehouden met coronamaatregelen. Speelruimtes zoals kerken, bieden voldoende ruimte en ventilatie om het publiek veilig te placeren. Als alternatief en bij mooi weer, kan ook worden opgetreden buiten, op een omsloten binnenplaats. De lengte van het programma (ca. 60 minuten) maakt het mogelijk om het voor een kleiner publiek tweemaal per dag uit te voeren. Dat geldt ook voor de schoolvoorstelling.
De bezetting is flexibel en kan verkleind worden zonder de “geest” van de voorstelling geweld aan te doen of in te boeten aan kwaliteit. Dit is afhankelijk van het beschikbare budget of de geldende coronamaatregelen.
Artistieke medewerkers
- Antonio Magarelli – dirigent, orgelcontinuo
- Caroline Stam – sopraan
- Oscar Verhaar – countertenor
- André Pérez – tenor
- João Luís Paixão – bas-bariton
- Onno Verschoor – hobo/blokfluit
- Mariëtte Holtrop en Jan Pieter van Coolwijk – concertmeesters, viool
- Niek Idema – altviool
- Wilma van der Wardt – viola da gamba en violoncello
- Mattia Corso – violone
- Gottfrid van Eck – verteller
In een uitgebreidere bezetting zal het vocaal ensemble worden aangevuld met een ensemble van jonge getalenteerde zangers. Alternatief kan het programma worden uitgevoerd met een vocaal octet van gerenommeerde zangers. De instrumentale bezetting kan worden aangevuld met een tot drie blazers, pauken, een extra (alt)viool en theorbe. In dat geval zal de duur van het programma ca. 70 minuten bedragen en is er mogelijkheid voor een pauze.
Repertoire
- Marc-Antoine Charpentier (1643—1704) Kyrie en Christe uit de “Messe des morts” voor 2 blokfluiten of hobo’s, strijkers, vier stemmen en basso continuo.
- Marc-Antoine Charpentier (1643—1704) “De Profundis” voor 2 blokfluiten of hobo’s, strijkers, vier stemmen en basso continuo. Een klaagzang.
- Marc-Antoine Charpentier (1643—1704) “Pestis Mediolanensis” of “Le Peste de Milan” voor 2 blokfluiten, strijkers, acht stemmen en basso continuo. Kort oratorium ter ere van de bisschop van Milaan, St. Charles Borromeo.
- Marc-Antoine Charpentier (1643—1704) Ouverture pour un reposoir voor 2 blokfluiten of hobo’s, strijkers en basso continuo.
- Marc-Antoine Charpentier (1643—1704) “Te Deum” voor 2 blokfluiten of hobo’s, strijkers, vier stemmen en basso continuo. Trompet, pauken en fagot ad libitum. Dit Te Deum componeerde Charpentier ter ere van de Vrede van Nijmegen in 1678 en is mogelijk voor het eerst opgevoerd in de Sint-Stevenskerk aldaar.
Dit project komt tot stand in samenwerking met Oude Muziek Nu! Hoorn en wordt mede mogelijk gemaakt door een ondersteuningsbijdrage van Het Cultuurfonds Noord-Holland.
